“Sorunlu sanal seks, ilişki ve yakınlık sorunları ile ilişkilidir.”
Sorunlu sanal seks, genellikle somut olumsuz sonuçlar ve işlevsellikte bozulma ile giden çevrim içi cinsel etkinliklerin aşırı ve kontrolsüz kullanımı olarak kabul edilir. Sanal seks, pornografi izlemek, seks sohbetleri yapmak, seks için kamera kullanmak, cinsel partner aramak veya 3D seks oyunları oynamak gibi çeşitli aktivitelerden oluşur. Bunların arasında en popüler olanı, özellikle erkekler için sonsuz sayıda cinsel görüntüye hemen erişme imkanı sunan pornografi kullanımıdır. Sanal seksin çekiciliğinin bir başka nedeni de, internetin bireylerin cinsellikle ilişkili risklerle (örneğin, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar) karşı karşıya kalmadan cinsel deneyimlere katılmak için güvenli bir alan sağlamasıdır.
“Sorunlu sanal seks kullanımı fiziksel ilişkilerde erektil disfonksiyona neden olabilir.”
Sanal seksin işlevsel olmayan kullanımı, çoğunlukla kumar oynama bozukluğuna veya diğer aşırı çevrimiçi etkinliklere (örneğin, aşırı video oyunu oynama) benzer şekilde, davranışsal bağımlılık olarak kavramsallaştırılmıştır. Sorunlu sanal seks, bazı belirtilerle ilişkili çevrimiçi cinsel aktivitelere kontrolsüz ve aşırı katılım olarak tanımlanmıştır. Söz konusu belirtiler arasında sanal seks davranışlarını durdurmak, azaltmak veya kontrol etmek için sürekli bir arzu ve başarısız çabalar; sanal seks ile ilgili tekrarlayan ve müdahaleci düşünceler ve takıntılar; duygudurum düzenleme amacıyla sanal seks davranışlarının sergilenmesi; geri çekilme (sanal seks davranışında bulunulamadığında olumsuz duygudurumların ortaya çıkması); tolerans (daha fazla süre veya yeni cinsel içerik ihtiyacı) yer alır. Çalışmalarda sorunlu sanal seksin sıklıkla depresyon, anksiyete, ilişki/yakınlık sorunları, mesleki ve finansal sorunlar, kişilerarası izolasyon, cinselliğe olan ilginin azalması, fiziksel ilişkilerde erektil disfonksiyon, riskli cinsel davranışlar ve utanç veya suçluluk duyguları ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.
Sanal seksin sorunlu kullanımı erkeklerde kadınlara göre üç ila beş kat daha fazladır. Cinsiyetin tercih edilen çevrimiçi cinsel aktivite türleriyle ilişkili olduğu belirlenmiştir. Buna göre, kadınlar cinsel içerikli sohbet gibi partnerli aktivitelerle daha çok ilgilenirken, erkekler pornografi izlemek gibi tek başına yaptıkları aktiviteleri tercih etme eğilimindedir. Erkeklerin internet pornografisine kadınlardan daha fazla zaman harcadıkları ve sanal seks açısından daha dürtüsel ve kompulsif kullanım kalıplarına sahip oldukları görülmektedir. Eğitim düzeyinin sorunlu sanal seks kullanımıyla ilişkili olduğu ve yüksek öğrenim almış kişilerin daha çok sanal seks kullandıkları öne sürülmektedir.
“Gerçek hayattaki başarısız cinsel fantezileri telafi etme çabası”
Sanal cinsel davranışların nedenlerini araştıran çalışmalarda sanal seksi eğlence amaçlı kullananların özellikle cinsel uyarılma, rahatlama, dikkat dağıtma veya öğrenme gibi amaçları olduğunu, sorunlu sanal seks kullanıcılarının amaçları arasında ise stresi azaltma, duyguları düzenleme ve gerçek hayattaki başarısız cinsel fantezileri telafi etmenin yer aldığı düşünülmektedir.
Sorunlu sanal seks kullanımı ile geçmişte cinsel istismar yaşama, duygusal güvensizlik, bağlanma kaygısı ilişkilendirilmiştir. Hem travma öyküsünün hem de güvensiz bağlanmanın genel olarak çevrimiçi aktivitelere aşırı katılımla ilişkili olduğunu, yani yalnızca çevrimiçi cinsel aktivitelerle sınırlı olmadığını belirtmek gerekir. Bu tür bulgular, çevrimiçi aktivitelere aşırı katılımın, kişinin gerçek yaşamdaki dayanılmaz bir durumundan kopmasını sağlayan dissosiasyon ile de uyumludur.
Sorunlu sanal seks kullanımı için tedavi seçenekleri arasında psikoeğitim, psikososyal destek, motivasyonel görüşme teknikleri, bilişsel-davranışçı terapi, kabul ve kararlılık terapisi, psikodinamik yönelimli psikoterapi ve farmakolojik yöntemler yer almaktadır. Olumlu duygulanım, algılanan özdenetim, daha fazla yakın ilişki içinde olma, daha az suçluluk, obsesif cinsel düşüncelerin azalması ve sanal seks kullanımının sorunlu olduğunu inkar etmekten vazgeçme tedavide olumlu sonuçlara neden olmaktadır.
Sonuç olarak internetin ve ilgili teknolojik gelişmelerin artmasıyla birlikte sorunlu sanal seks kullanımında da artış olmuştur. Dikkat edilmesi gereken husus potansiyel olarak geçici bir davranışı sorunlu ve patolojik olarak değerlendirmekten kaçınmak gerekir. Ancak diğer davranışsal bağımlılıklarda olduğu gibi sanal seks kullanımına bağlı olarak kişide işlevsellik kaybı belirginse bir ruh salığı uzmanına başvurmak gerekir.
